MÜRİDİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR

Müridin Mürşidiyle İlgili Dikkat Etmesi Gereken Edepler
1- Herhangi bir konuda şeyhini aldatmamalıdır. O’na son derece saygı göstermelidir.
2- O’nun öğrettiği zikir ile kalbini düzeltmeye çalışarak gafletten kurtulmaya çabalamalıdır.
3- Bir konuda haklı bile olsa şeyhin sözünü ve gayesini anlamaya çalışmalı; ona karşı ölü yıkayıcısının eli altındaki ceset gibi olmalıdır.
4- Şeyhi bir şey sormadan söz söylememelidir.
5- Herhangi bir isteğini şeyhinden başkasına söylememelidir. Eğer mürşidine ulaşamazsa ve çok gerekliyse salih, eli açık ve takva sahibi kişilerden istekte bulunabilir.
6- Ancak mürşidi aracılığıyla istek ve gayesine ulaşabileceğine inanmalıdır. Sevgisi başka bir şeyhe yönelirse kendi mürşidinden yarar göremez ve feyz kapısı kapanır.
7- Mürşidinin kendi üzerindeki tasarrufunu kabullenerek emrine uymalı ve her konuda ona hizmet etmelidir. Çünkü arzu ve sevgi bu yolla oluşur ve ihlasla gönülden bağlılığın ölçüsü bu yolla anlaşılır.
8- İbadetlerinde adetlerinde ve tüm yaptığı işlerinde mürşidinin isteğini kendi isteğinden üstün tutmalıdır.
9- Mürşidin iyi ahlakına ve olgunluğuna güvenerek onun hoşlanmadığı şeyleri yapmaktan kaçınmalıdır.
10- Kendi durumunu mürşidine açıkladıktan sonra bir şey istemeden verilecek karşılığı beklemelidir. Birisi şeyhine bir şey sorarsa kendisi cevap verme küstahlığında bulunmamalıdır.
11- Mürşidinin bulunduğu toplulukta yüksek sesle konuşmamalıdır. Çünkü bu çok kötü edepsizliktir. Bize anlatıldığına göre bir gün İmamı Züfer abdest alıyordu, hocası İmam-ı Azam Ebu Hanife ( r.a) onun yanından geçti. İmam-ı Züfer ayağa kalkmayarak saygıda kusur etti. Bundan dolayı en üstün öğrenci olacakken derecesi en düşük kaldı.
12- Mürşidinin hiçbir haline kalben dahi olsa karşı koymamalı ve içinde şüphe belirirse iyiye yormalı; iyiye yoramazsa kusuru kendinde aramalıdır. Musa ( a.s) ile Hızır ( a.s) arasına geçen olayı düşünmelidir. Çünkü mürşide karşılık vermek çok çirkindir ve bundan ortaya çıkacak perdelenmenin ilacı yoktur. Ayrıca tüm feyiz kapıları kapanır.
13- Mürşidinin çare bulması için iyi veya kötü tüm olayları ona açıklamalıdır. Çünkü mürşit doktor gibidir; müridin halini öğrendiğinde onun sorununu düzeltmeye ve iyileştirmeye çalışır. Bu nedenle nasıl olsa şeyhim benim sorunumu biliyor diye sorunu ona iletmemek doğru değildir. Çünkü bazen mürşit keşfinde yanılabilir. Velilerin keşfinde yanılması alimlerin içtihatta yanılması gibidir, yanılan da sevap kazanır. Şeriatın kurallarına uymadıkça keşiflere uyulmaz. Gerçek bile olsa bunlarla karar verilmez.
14- Müridin şeyhine gönülden bağlılığı eziyetli ve sıkıntılı olduğunda bile bozulmamalıdır. Moral bozacak sözler, dedikodular ümidini kırmamalı; Allah’tan ( c.c) istediği feyzi ancak mürşidinin aracılığıyla elde edebileceğine inanmalıdır. Bunun için şeyhine olan sevgisi de bağlılığı kendi nefsinden, çoluk çocuğundan ve malında daha fazla olmalıdır.
15- Mürşidinin yaptığı ibadet ve hareketlerin hepsini yapmaya kalkışmamalıdır. Çünkü mürşidinin bulunduğu hal ve derecesiyle ilgili bazı yaptıkları müride uygun düşmeyebilir.
16- Şeyhinin emirlerini yorumsuz başkasına devretmeden hemen yerine getirmelidir. Geciktirirse veya yapmasa feyiz kesilir.
17- Mürşidinin verdiği zikir, teveccüh ve murakabe gibi görevleri emrettiği şekilde yerine getirmelidir.
18- Mürşidi ile birlikte bulunurken hareketlerine, sözlerine, sorduğu soru ve verdiği cevaplarına dikkat etmeli; ileri- geri konuşmamalıdır. Zira böyle şeyhin büyüklüğünü ve saygısını müridin kalbinden gider.
19- Mürşidiyle konuşacağı anları iyi ayarlamalı; verdiği cevapları can kulağıyla dinlemeli, konuşurken edepli ve haddini aşmadan kısa ve öz derdini anlatmalıdır.
20- Mürşidinin kendisine açıklanan sırlarını gizlemelidir.
21- Allah Teala’nın (c.c) mürşidi aracılığıyla kendisine bağışladığı keşif, keramet, hal ve düşünceleri şeyhinden saklamamalıdır.
22-Uygunsuz kişilerin yanında mürşidinden söz etmemeli ve onun sohbetlerini anlatmamalıdır. Onlara ancak akılları ve anlayışları derecesinden açıklama yapabilir.
23- Mürşide kapılanmak gerçekleştiğinde size Allah’u Teala’yı (c.c) tanımak ve bilmek için geldim demelidir. Şeyhi kendisini kabul ettikten sonra bir şey istemez, ancak hizmet eder. Böylece mürşidinin kendisini kabulü tam olur. Bu süre boyunca şeyhi bir şey emrederse bildiği şey dahi olsa onunla uğraşmalıdır.
24- Herhangi bir kimse şeyhine selam söylemek isterse, o görevi üzerine almamalıdır.
25- Mürşidi ile beraberken başka şeylerle ilgilenmemeli, tam anlamıyla ona yönelmelidir.
26- Mürşidinin karşısında abdest bozmamalı, tükürmemeli, sümkürmemeli, nafile namaz kılmamalı, tesbih çekmemeli ve bir şeyle oynamamalıdır.
27- Mürşidi emretmedikçe baş köşeye geçmemelidir.
28- Mürşidin seccadesi, yatağı, kap ve kaçağı gibi özel eşyaları kullanmamalıdır.
29- Karanlık gibi zorunlu haller olmadıkça mürşidinin önünde yürümemelidir.
30- Mürşidinden uzakta iken ilgiyi kesmemek için mektuplaşmalı, bu mektupları korumaya özen göstermelidir.
31- Abdestsiz olarak şeyhinin yanında oturmamalıdır.
32- Nehir gibi akarsu kıyısında abdest alırken mürşidinden üst tarafta bulunmamalıdır. 33- Uzakta bulunsa dahi şeyhinin bulunduğu yöne ayağını uzatmamalıdır.
34- Mürşidi bir şeyle uğraşırken veya elini tutup yakalayarak, çekerek öpmeye çalışmamalıdır.
35- İzin almadan günlük tutma bile olsa karşısında bir şey yazmamalıdır.
36- Şeyhinden olağanüstü halde ve keramet beklememeli ve istememelidir.
37- Mürşidinin kendisine verdiği armağanlara özen göstererek ömrü boyunca saklamalı; hiç kimseye vermemeli ve satmamalıdır.
38- Mürşidinin ahlakıyla ahlaklanmaya çalışmalıdır.
39- Mürşidinin sevdiklerini sevmeli, hoşlanmadıklarından hoşlanmamalıdır.
40- Mürşidi ayakta dururken kendisi oturmamalıdır. Sırtını şeyhine dönmemeli ve kapıyı vurarak sertçe örtmemelidir.
41- Bir mürşit müridini tarikattan çıkarırsa tamamıyla ondan ayrılmaz. Çünkü böyle bir müridin başkasının aracılığıyla kurtulması imkansızdır.
42- Benim mürşidim Peygamberden, sahabelerden, tabiin hazretlerinden daha büyüktür gibi düşüncelere sapmamalı ve konuşmamalıdır.
43- Mürşidine gözünü dikip bakmamalı; o başka tarafa bakarken rabıta amacıyla göz ucuyla bakmalıdır.
44- Mürşidiyle birlikte otururken manevi yarar sağlamak için kalbini onun kalbine bağlı bulundurmak gerekir. Çünkü, nispet ve feyiz şeyhinin sohbetiyle oluşur ve gafil olanlardan geriye döner, uyanık olanların kalbine girer. Manevi nispet dumanın yayılması veya yağmurun yağması gibi yayılır ve onu ancak ihlas ve ilahi sevgisi tam olanlar hisseder.
45- Mürşidiyle birlikte otururken gönlü engin ve iç huzuruyla olmalıdır. Bunu sağlamak için gözleri kapayıp sanki başının üzerinde duran kuşu ürkütmeyecek şekilde kıpırdamadan durmalıdır.
46- Zamanı öğrenmek için iki de bir saatine bakmamalı; içine sıkıntı gelince şeyhin yanında çıkıp gitmelidir.
47- Mürid, şeyhinin çocukları, akrabalar ve komşuları yanında da edepli, saygılı ve vefalı olmalıdır.
48- Mürşid kendisini yemeğe çağırdığında, mürit güzel yemekler ve içecekler, rahat yataklar isteğinde bulunmamalıdır. Hazırlananı yemeli; bulunduğu yerde yatmalı ve bu durumu nispet alması için büyük bir devlet ve nimet saymalıdır. Bu sırada bir kusur işlerse Cenab-ı Hakk’a (c.c) istiğfar etmelidir.
49- Hizmet ederken gerek mürşit, gerek diğer müritler, gerekse de misafirler için yaptığı hizmetin nispet bakımından eşit olduğuna inanmamalıdır.
50- Mürşidiyle herhangi bir konuda görüşmek isteyen onun boş ve uygun zamanı kollamalı;
51- Mürit mürşidinden herhangi bir şey veya hizmet istememelidir. Sadece hastalık, sıkıntı gibi durumlarda bilgi verilir. Mürşit ister dua eder, isterse etmeyebilir.
52- Mürşidi başkalarıyla konuşurken, yanına sokulmamalıdır. İzin isteyeceği zaman evinden çıkmasını istememeli; çok acil işi varsa uygun bir şekilde haber göndermelidir.
53- Sabah namazından güneş doğuncaya kadar ve akşam yatsı namazları arasında özel görevleri olduğundan mürşidiyle konuşmamalıdır.
54- Mürit herhangi bir yerde sohbet etmesi gerekirse mürşidiyle ilgili konuşma yapmalıdır.
55- Mürşidini ziyaret geldiğinde kendi başına ne kadar kalacağına karar vermemelidir. İstek ve arzusu olduğu sürece orada kalmalı ve gitme kararını mürşidine bırakmalıdır.
56- Mürşidini kabul etmeyen kişilerle bir arada bulunmamalıdır.
57- Mürşit herhangi bir konuda yasaklama getirirse ( bir yere gitmeyi, bir şeyi yemeği, bir şey yapmayı yasaklarsa) üzülmemeli, aksine benim yararım içindi diye sevinmelidir.
58- Gördüğü rüyaları kendi yorumunu önemsemeden mürşidine anlatmalı, onun yorumuna göre davranmalıdır.

Sadatı Kiramın isimleri(Nakşi bend-i büyükleri)

Sadatı Kiramın isimleri(Nakşi bend-i büyükleri)

Hz.Peyg.Fahr-i Kainat Rasul-u Ekrem Muhammed Mustafa(SAV)
01-Hz.Şeyh Muhammed Bahauddin Şah-ı Nakşibent(KS)
02-Hz.Gavs-ı Azam Şeyh Seyyid Abdülkadir Geylani(KS)
03-Hz.Şeyh Abdulhalik Gücdevani(KS)
04-Hz.İmam-ı Rabbani(KS)
05-Hz.Şeyh Mevlana Halid-i Bağdadi Zülcenaheyn(KS)
06-Hz.Şeyh Seyyid Abdullah Dehlevi(KS)
07-Hz.Şeyh Seyyid Taha(KS)
08-Hz.Gavs-ı Hizani Sultan Şeyh Seyyid Sibğatullah el-Arvasi(KS)
09-Hz.Şeyh Abdurrahman-ı Taği(KS)
10-Hz.Şeyh Fethullah-i Verkanisi(KS)
11-Hz.Şeyh Muhammed Diyauddin(KS)
12-Hz.Şeyh Ahmed el-Haznevi(KS)
13-Hz.Gavs-ı Azam Şeyh Seyyid Abdülhakim el-Hüseyni(KS)
14-Hz.Sultanül Muslimin Server Sultan Şeyh Seyyid Muhammed Raşid el-Hüseyni(KS)
15-Hz. Şeyh Seyyid Abdülbaki el-Hüseyni el(KS)

ŞAH-I NAKŞ-İ BEND (HZ)LERİ

HAZRETİ ŞAHI NAKŞBEND Kuddise Sirruh
Tarikatın imamı, samedânî gavs, rabbânî âlim, sıddîkıyet sırlarının madeni, hak ve hakikatin bahası, Şâh-ı Nakşbend Muhammed el-Üveysî el-Buhârî kuddise sirruh hazretlerinin bazı menkıbeleri hakkındadır. Reşehât'da naklolunduğuna göre hicrî 718 yılının muharrem ayında dünyaya geldiler. Hâce Ali Râmitenî hazretlerinin zamanıydı. Doğuşu ve vefatı Kasr-ı Ârifan'da vuku buldu. Kasr-ı Ârifan, Buhârâ'ya bir fersah mesafede bir köydür. Velayetinin nişanları ve keramet nurları çocukluk çağlarından itibaren sîmasında belirdi.Bahâeddin, Hâce Muhammed Baba Semmâsî hazretlerinin elinde yetişti. Emir Külâl hazretlerinden de aynı şekilde terbiye gördü. Hâce Mahmud Fağnevî hazretlerinin zamanından, Seyyid Emir Külâl hazretlerinin zamanına kadar bu tarikat mensupları cehrî zikir için toplanırlardı. Hâce Bahâeddin Nakşbend hazretleri gelince cehrî zikri terk edip hafî zikri ihtiyar etti. Çünkü Hâce Abdülhâlık Gucdüvânî hazretlerinin rûhâniyeti tarafından ona, azimetlerle amel etmesi, ruhsatlardan gücü yettiği kadar sakınması, cehrî zikirden de sakınması emredilmişti. Hatta Emir Külâl hazretlerinin etrafında cehrî zikir için halka çevrildiği zaman Bahâeddin dışarı çıkar ve iştirak etmez, bu hareket onlara ağır gelir ve öfkelerine aldırmaz, havatırlarını düzeltmek için de teveccüh etmezdi. Bahâeddin, Emir Külâl hazretlerinin hizmetinden geri kalmaz, ona karşı olan âdabında zerre kadar kusur etmez, onun bütün emirlerine karşı müstesna bir teslimiyet gösterirdi. Emir Külâl hazretleri de ona her zaman iltifat eder, bu iltifatı gün geçtikçe artardı. Hatta bazan ihvanı huzuruna gelip Bahâeddin'in bazan gördükleri hareketlerini anlattıklarında onları kaale almazdı. Çünkü onu kıskanıyorlardı. Emir Külâl hazretleri onlara cevabını tehir edip büyük küçük bütün ihvanı mescidde topladıkları vakit onlara dedi ki: - Hâce Bahâeddin hakkında bazı yanlış zanlara kapılmışsınız. Allah Teâlâ onu kabul etmiştir. Fakat siz onu tanıyamadınız. Benim nazar kılıp iltifat edişim, Cenab-ı Hakk'ın onu kabul buyurmasındandır. Bu sözünü bitirdikten sonra Hâce Bahâeddin'i istedi. Bahâeddin o zaman imarete süt taşıyordu. Bahâeddin gelince ona iltifat edip: - Oğulcuğum, Hâce Muhammed Baba Semmâsî'nin senin hakkındaki vasiyetini yerine getirdim. (Göğsüne işaret ederek): Göğsüm senin terbiyen için kurudu. Artık sana verebileceğim bir şey kalmadı. Senin istidadın fevkalade yüksektir. Var git bundan sonra kendine şeyh ara, istidadına göre onlardan istifâde et!" dedi. Hâce Bahâeddin bundan sonra yedi sene Mevlânâ Arif hazretlerine, sonra Şeyh Halil hazretlerine hizmet eyledi. İki defa hacca gittiler. İkinci yolculuklarında Hâce Muhammed Pârisa beraberinde idiler. Hosarasan'a vardığı zaman, Hâce Muhammed Pârisa ve beraberindekileri Pâvend yoluyla Nişabur'a gönderdi. Kendisi, Mevlânâ Zey-nüddin Taybâdî hazretlerini ziyaret için Taybad'a gidip üç gün onunla kaldı. Hac dönüşüyle ihvanıyla Nişabur'da toplanıp sonra Merv'e gitti. Bir müddet orada kaldı. Emir Külâl hazretleri son hastalıklarında bütün ihvanına vasiyet etti. Emir Külâl hazretlerine: - Hâce Bahâeddin Nakşbend cehrî zikir yapmıyor, ona nasıl tâbi olabiliriz? dediklerinde Emir Külâl: - Allah ona ne vermişse hepsi hikmettir. Ona muhalefet etmeyin! buyurdu. Şeyh Ahmed bin Allan Makâmât'ında der ki: Hazret-i Hâce Alaeddin Attar kuddise sirruh, Hâce Bahâeddin Nakşbend hazretlerinin kudsi sözlerinden nakletmiştir: "Çocukluk günlerimde Cenab-ı Hak bana büyük şeyh Hâce Baba Semmâsî hazretleriyle şereflenmeyi müyesser kıldı ve beni evladlığa kabul ettiler. Hâce Bahâeddin Nakşbend hazretlerinin muhterem dedeleri anlatıyor: "Oğlum Bahâeddin'in doğumundan üç gün sonra Hâce Baba Semmâsî, ihvanından bir topluluk ile Kasr-ı Hinduvan'a geldiler. Kendisine intisab etmek istiyordum. Ona tam bir muhabbetim vardır. Aynı şekilde onu etrafımızdaki pek çok insan da seviyordu. Gönlüme öyle geldi ki, "ona şu oğlumu göstereyim, onun hakkında bir de adak adayayım." Kemâl-i tazarru ile ona gittiğimde buyurdular ki: - Bu benim oğlumdur. Onu evladlığa kabul ettim. Bundan sonra yüzünü ihvanına çevirerek -ki bu meclisde Seyyid Emir Külâl hazretleri de bulunuyordu- ona hitaben: - Buralara uğradığımda bu güzel kokunun ne kadar arttığını size kaç defa söylemiştim. İşte o güzel koku bu mübarek çocuktan geliyordu. Ben bu çocuğun muktedâ-yı alem, yani cümle alemin tâbi olacağı bir zât olacağını ümid ediyorum. Hâce Alaeddin Attar hazretleri anlatır: "Ben onsekiz yaşlarındaydım. Dedem de benim bir an önce evlenmem için gayret ediyordu. Beni, Semmâs'a, Hâce Baba Semmâsî hazretlerine rica etmem için gönderdi. Ben o mübarek beldeye varıp mübarek simasıyla şereflendiğim gün akşam vakti kendileriyle sohbet ettim. Sohbetinin bereketi hasıl oldu. İçimde tam tazarru ve meskenet duydum. Gecenin sonunda kalkıp abdest aldım. İçinde cemaat bulunan bu mescide girdim, iki rekat namaz kılıp başımı secdeye koydum. Birçok dua ve tazarru ederken bu esnada dilime geldi ve: "Ya Rabbi, bana, belalara tahammül kudreti, muhabbet mihnetine dayanma kuvveti ver" dedim. Sabah olunca Hâce Muhammed Baba Semmâsî hazretleri bana teveccüh edip, firasetiyle, benden sâdır olanları bana haber verdi. Dedi ki: "Evladım, dua ederken, Ey Rabbim, bu zayıf kuluna, razı olacağın şeyi ver" de. Çünkü Hak Teâlâ'nın rızası, kulunun belaya uğramasında değildir. Eğer O, sevdiğine bir bela gönderirse, ondaki hikmetini de bildirir. İnsanın kendi ihtiyarıyla belayı istemesi çok tehlikeli bir iştir. Sabretmek zordur. Kulun edebde kusur etmesi yakışmaz," dedi. Bundan sonra sofra serildi. Yemekten sonra Hâce Baba Semmâsî hazretleri bana sofradan bir çörek verdi. Onu almak istemedim. Bana: "Bunu al, sana faydası olur" buyurdular. Ben de çöreği aldım.Hâce Hazretleriyle beraber Kasr-ı Ârifan yoluna koyulduk. Yolda ben onun bineğinin arkasından ihlasla gidiyordum. Bazen da gönlüme havâtır geliyordu. İçime her tefrika geldikçe bana dönüp: "Gönlünü muhafaza etmen gerekir" diyordu. Bu hallerin müşahedesinden sonra bana yakîn hasıl oldu. Hazretine muhabbetim arttıkça arttı. Yolda Hâce Hazretlerinin sevenlerinin bulunduğu bir yere uğradık. Menzile varınca Hâce Hazretlerinin bir talebesi güleryüzle ve teslimiyetle karşılayıp oraya indirdi. Hâce hazretleri o menzile inince o mürid birdenbire muztarib oldu. Hâce hazretleri ona: "Bu halinin sebebi nedir? Doğruca söyle!" dedi. O da: "Evimde süt var, ekmek yok" diye cevap verdi. Hâce hazretleri bana dönüp: "O çöreği şimdi getir. Gördüğün gibi şimdi faydası oldu." buyurdular. Bu geliş ve gidişlerimizde beni devamlı murakabe eder, her an kendilerine muhabbetim artardı. Yine Hâce Alaeddin Attar hazretleri naklederler: "Hâce Bahâeddin Nakşbend Hazretleri şöyle anlatmışlardı: Hâce Muhammed Baba Semmâsî hazretleri vefat edince dedem beni Semerkand'a götürdü. Orası sayısız dervişle dolu bir ehl-i kâlb diyarıydı. Beni onların yanma götürüp gösterince onlara karşı tazarru ve muhabbetim çoğaldı. Her biri bana iyi gözle ve halisane bakıyorlardı. Bundan sonra beni Buhara'ya getirdi. Orada evlendirdi.
Kasr-ı Ârifan'da ikamet ediyordu. (Bu esnada Hâce Bahâeddin hazretleri buyurdular ki): "Buhârâ'da Kasr-ı Ârifan'da iken Hâce Ali Râmitenî hazretlerinin tâc-ı şerifleri bana ulaşıp geldi. O taç bana geldikten sonra halim iyileşip başkalaştı. Kalbimde muhabbet dolup taştı, ümidim kuvvetlendi. Sonra Emir Külâl hazretleri Kasr-ı Ârifan'a teşrif ettiler ve buyurdular ki:"Hâce Baba Semmâsî hazretleri bana, "Oğlum Bahâeddin'den terbiye ve şefkatini esirgeme! Eğer onun terbiyesinde kusur edersen sana terbiye hakkımı helal etmem" demiş, Hâce Emir Külâl de "Eğer Hâce Hazretlerinin vasiyetini bırakıp da senin terbiyende kusur edersem namerd olayım" diye adamıştı. Hâce Bahâeddin Nakşbend hazretleri anlatıyorlar: Bir gece rüyamda Hakim Atâ'yı gördüm. Türk şeyhlerinin büyük-lerindendi. Rüyamda bana bir dervişi vasiyet etti. Ben de o dervişin simasını daima hatırımda tutardım. Kendisiyle görüşmek isterdim. Rüyamı nineme söyledim, "Oğlum sana Türk şeyhlerinden bir fütuhat olacaktır" diye tabir etti. Bir gün Buhârâ'da gezerken o derviş ile buluştum. İsmi Halil idi. Fakat sohbetinde bulunmak nasib olmadı. Kederli bir vaziyette evime döndüm. O akşam birisi gelip: "Derviş Halil seni çağırıyor" dedi. O zaman çok sevindim ve bir mikdar hediye alıp hemen tazarru ve teslimiyetle gittim. Sohbetiyle şereflendim. Bana iltifat buyurdular. Rüyamı söylemek istedim. Bana Türkçe olarak: "Senin gönlündeki malûmumdur. Beyana hacet yoktur" dedi. Bu sözü işittiğimde bana bir hâl gelip muhabbetim arttı. Hizmetlerine devam ettim. Bir müddet sonra Maveraünnehir sultanı vefat etti. Saltanatı veraset yoluyla o dervişe intikal edip kendisine Sultan Halil denilmeğe başlandı. O dervişi Buhara'dan götürdüler. O da beni bareberinde götürdü. Saltanatından önce kendisinde nasıl güzel haller gördümse, saltanatından sonra da o halleri gördüm. Bana kâh yumuşak, kâh sert muamele ederek tarikat âdabını öğretirdi. Marifet âdabı hususundaki terbiyesinin seyr ü sülûkde çok faydasını gördüm. Altı sene saltanat sürdü. Bütün sırlarına mahrem oldum. Her işini de ben idare ederdim. Ama zahirde hademe gibi zahir hizmetine koşardım. Çok kerre has ihvanı toplandıklarında derdi ki: "Her kim bize Allah rızası için hizmet ederse, halk içinde aziz, Allah katında ise mukarreb ve mükerrem olur." Bu sözünden beni kastettiğini anladım. Zira benden başka kimse ona Hakk rızası için hizmet etmezdi. Bu sözünden maksadı şu idi: Sultana hizmet, saltanatından dolayı olmayıp doğrudan doğruya Allah'ın azametinin gölgesi olduğu için layıktır. Altı sene sonra saltanatı zeval buldu. Bundan sonra kalbim dünyadan tamamen söğüdü. Ondan sonra Buhâra'ya gidip Zivertun köyünde ikamet ettim. Hâce Alaeddin Attar hazretleri, Hâce Bahâeddin Nakşbend hazretlerinin şöyle anlattıklarını nakletti: "Benim uyanıp tevbe ve inabe etmeme sebeb şu hadise olmuştur: Birisiyle bir evde yalnız oturuyordum. Gönlümde onunla sohbet arzusu belirdi. Ona döndüm, konuşmaya başladım. O anda kulağıma bir ses geldi, diyordu ki: "Her şeyi bırakıp bütün kalbinle hazretimize yöneleceğin vakit gelmedi mi?" Bu sesi duyduktan sonra bana başka bir hal geldi. O evden çıktım. Kararsızdım. Yakınlarda bir su buldum. O su ile guslettim. Elbisemi de yıkadım. Bu mahviyet içinde iki rek'at namaz kıldım. seneler geçti, bir daha bu namaz gibi namaz kılmak istedim, fakat muktedir olamadım."Şâh-ı Nakşbend Hazretleri buyurdular ki: "Cenab-ı Hak'dan üç şey istedim. Hatifden ses gelip "Onlar nelerdir?" dedi. Ben dedim ki:Birincisi: Buhara'daki kabristanda ne kadar yatan varsa cümlesine şefaat edeyim, senin rahmetine nail olsunlar.

İkincisi: Benim tarikatıma girenler vuslat makamı ile müşerref olsunlar. Tarikatım kıyamete kadar devam etsin. Daima mürşidleri bulunsun. Üçüncüsü: Hayatta vuslat müyesser olmadığı takdirde vefatlarından sonra kabirde terbiye edip vuslata erdireyim. Cevaben, "Bu üç muradın da kabul olundu" diye hitab geldi. Bu mübarek tarikata girenler için bundan büyük müjde olmaz. Hâce Bahâeddin Nakşbend anlatır: "Cezbe halinin galebesi ve kararsızlık zamanlarımda bir gece Buhârâ'nın etrafındaki kabirleri ziyaret ettim. Üç kabir gördüm. Her birinde bir kandil yanıyordu. O kandillerin yağları vardı, fakat fitillerini biraz çıkarmak lâzımdı ki ışığı artsın. O gece, Hâce Muhammed Vâsi' hazretlerinin kabrini ziyaret ettim. Bana işaret olundu, o zâtın kabrine götürdüler. O kabirde dahi yanar kandil gördüm. Orada kıbleye doğru oturdum. Bana bir gaybet arız oldu. Şunu müşahede ettim: "Kıble tarafından bir duvar yarılıp bir büyük taht göründü. O tahtın üzerine büyük bir zât oturmuş, önüne yeşil bir perde çekilmiş ve tahtının etrafını büyük bir cemaat çevirip oturmuşlar. O cemaat arasında Hâce Baba Semmâsî hazretleri de bulunuyordu. Bundan anladım ki onlar hâcegân cemaatidir. Fakat o taht üzerinde oturan kimdir diye merak ettim. Cemaatın ve o zâtın duruşundan heybet duydum. Cemaattan biri bana dedi ki: "O büyük taht üzerinde oturan zat Hâce Abdülhalık Gucduvâni'dir. Etrafında oturan cemaat da halifelerinden Ahmed Sıddık, Hâce Evliyâ-yı Kebir, Hâce Arif Rivgirî, Hâce Mehmed Fağnevî, Hâce Ali Râmitenîdir. Hâce Muhammed Baba Semmâsî'ye gelince: "Hayatta iken bununla görüştün. Sana tâc-ı azizanı verdi, biliyor musun?" dedi. Ben de "Evet biliyorum" dedim. Fakat ben o tac-ı şerifi unutmuştum. Buyurdu ki: "O tâc sana bir keramettir. Eğer sana bir belâ gelirse o tâc bereketiyle gider" dedi. O cemaattan biri bana dedi ki: "Hâce Abdülhalık Gucduvânî hazretleri sana birkaç nasihat edecek. Sülük yolu hakkında buna ihtiyacın var." Kalktım Hâce hazretlerinin elini öptüm. İzin verdiler, Hâce Abdülhalık Gucduvânî hazretlerinin yüzünden perdeyi kaldırdılar. Selam verip mübarek ellerini öptüm. Huzurlarında ayakta durdum. Sülük başlangıcından ortalarına ve sonlarına dair halleri anlattılar. Söylediği sözlerden birisi şu idi: "Bahâeddin! O kabristanda kandilleri sana göstermeleri bir işarettir ki, senin bu tarikatta kabiliyetin vardır. Fakat kabiliyet fitilini biraz hareket ettirmek lâzımdır. Ta ki kabiliyetin meydana çıkıp Hakk'ın sırları kandilinde zahir ola! Yani kabiliyetinin gereğiyle amel etmen lâzımdır ki maksad hasıl ola. Her halinde ayağını şeriat caddesi üzerine koyasın. Azîmetlerle amel edesin. Sünnetlere tâbi olup bütün sünnetleri gücün yettiği derecede yaşamaya çalı-şasın. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem'in hadis-i şeriflerini daima önünde Masın. O'nün ve şerefli ashabının izlerini takib edesin." Bu nasihatlardan sonra şöyle buyurdular: "Şimdi Nesef tarafına gidip Seyyid Emir Külâl'ın hizmetine devam et. Yolda giderken bir ihtiyara rastlarsın. Sana sıcak bir ekmek verecektir. Onu al fakat bir şey söyleme. Sonra bir atlıya rastgelirsin. Onun tevbe etmesi senin elindedir." Bundan başka bazı işaretlerde daha bulundular. Bu sözlerinden sonra o cemaattan birisi bana dokunup gaybet halinden sahv haline getirdiler. O mezar başından kalkıp Zivertun'daki menzilime geldim. Evimdekilerden tâc-ı şerifi istedim. Onu görünce halim değişti. Çok ağladım. Yola çıktım. Sabah namazını Mevlânâ Şemsüddin mescidinde kıldım. Yola devam ettim. Bir ihtiyara rastladım. Bana bir sıcak ekmek verdi. Hızır aleyhisselam idi. Sonra bir kervana rastladım. "Ey yiğit, nereden geliyorsun ve ne vakit yola çıktın?" dediler. Güneş doğarken yola çıktığımı söyledim. Şaşırdılar ve, "O köy buraya dört fersahdır. Biz gecenin başında çıktığımız halde buraya ancak gelebildik" dediler. Oradan geçtikten sonra bir atlıya rastladım. Selam verdim. Bana, "Sen kimsin? Ben senden korkuyorum!" dedi. Ben de: "Önünde tevbe edeceğin kimseyim" dedim. O da gelip önümde tevbe etti. Atı şarap yüklü idi. Hepsini döktü. Oradan Nesef'e varıp Seyyid Emir Külâl hazretlerinin sohbetiyle müşerref oldum. O tacı huzuruna götürdüm. Bir müddet sükût ettiler. Sonra, "Bu tâc-ı şerif azizler hazarâtının tâc-ı şerifleridir" buyurdular. "Evet efendim" dedim. Bu tacı on çıkı içinde muhafaza etmemi emir buyurdular. Sonra nefy ü isbatı habs-i nefesle hafî olarak yapmamı bana telkin ettiler.Hâce Abdülhalık Gucduvânî hazretlerinden işittiklerimin cümlesiyle amel ettim. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem hazretlerinin ehâdîs-i nebeviyyelerini önümden eksik etmedim. Ashab-ı kiram hazarâtının izlerini takib ettim. Onlara tâbi oldum. Âlimlerden ayrılmadım. Cenab-ı Hakk'ın yardımıyla O'nun nice eserlerini müşahede ettim.. Hâce Alâeddin Attar, Hâce Bahâeddin Nakşbend hazretlerinden nakleder: "İlk zamanlarımda idi. Bir gece Zivertun mescidinde kıbleye dönmüş ve bir direğe dayanmış olarak oturuyordum. Fena gaybetinin eseri başladı. Ağır ağır beni istila etti. Ben tamamen mahvoldum. Bu tam mahv u fena halinden sonra bana: "Uyan! Sen matlub ve maksuda vasıl oldun!" dediler. Bundan bir müddet sonra beni vücuduma geri verdiler." Hâce Alâeddin Attar, Hâce Bahâeddin Nakşbend hazretlerinin şöyle anlattığını nakleder: "İlk zamanlarımda idi. Zivertun'da bir bahçede idim. Aile efradım da benimle beraber o bahçede bulunuyorlardı. İlâhî cezbe, rabbani inayet eserleri zahir olmaya başladı. Bana bir ıztırab ve kararsızlık hali geldi. Hiçbir işim olmadığı halde malum işimle de meşgul olmadım. Kalktım, kıbleye dönüp oturdum. Bu teveccüh esnasında bana gaybet hali geldi ve fenayı hakikiye dönüştü. Fenâ-fillah'ın hakikatına ulaştım. Bu esnada kendimi bir denizde ve sonu olmayan bir yıldız olarak gördüm ve mahvoldum. Vücudumda hayat eseri kalmadı. Ben bu halde iken başımdakiler beşerî halimin bana iadesi için ağlıyorlarmış. Hâce Bahâeddin Nakşbend kuddise sirruh'a başlangıç zamanlarında Üveys el-Karanî radıyallahu anh'ın rûhâniyeti teveccüh etmiş, zahirî ve bâtınî alâkalardan ayrı olarak onunla mülakat etmiştir. Aynı şekilde Muhammed bin Ali el-Hakîm et-Tirmizî hazretlerinin rûhâniyetine teveccüh edip onunla da bütün alâkalardan sıyrılmış olarak mülakat eylemiştir.Hâce Hazretleri ilk zamanlarında Üveys el-Karanî hazretlerinin rûhâniyetine teveccüh edip kendi vasıflarından sıyrılarak uzun müddet onun siretiyle yaşadı. Sonra tekrar kendi siretine girdi. Hâce Nakşbend hazretleri buyurmuşlardır ki: "Bu tarikatte kendi vücudunu nefy edip nefsini görmemek büyük bir başarı olup Allah'a vasıl olmanın ve kabul edilmenin sermayesidir. Bu şekilde ben kendi nefsimi bütün tabakalardaki mevcudatın nefislerine nisbet eyledim, bütün mahlukat ile kıyas ettim, hakikat gözüyle hepsini de kendi nefsimden güzel buldum. Bütün fazlalıklara baktım, her birinde bir fayda gördüm, kendi nefsimde görmedim. Sonra köpeğin artığına baktım, "bunda da ne fayda olacak?" dedim. Sonra kendime geldim gördüm ki onda da bir fayda vardır. Gerçek olarak bildim ki asla nefsimde bir menfaat yoktur." Hâce Alaeddin Attar anlatıyor: "Hâce Nakşbend hazretleri, bu tarikatta olanlara şefkatinden dolayı himmet yüceliğinin ne olduğunu öğretir ve derdi ki: "Maksuda ermek için ayağınızı başıma basıp geçmedikçe size hakkımı helal etmem." Hâce Nakşbend hazretlerinin sözlerini toplayan Hâce Salâh der ki: "Şu hadise, müridin bütün menzillerinde şeyhinin onun rehberi olduğunu gösterir. Bütün hal ve sıfatlardan terakki etmek, şeyhin zahir ve bâtın lûtf u himmetine bağlıdır. Çünkü müridi himmet burakına bindirip beşeri kayıdlardan mele-kiyyet burçlarına yükseltecek olan şey, mürşidin himmetidir. Hazret-i Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellem, Hazret-i Ali radıyallahu anh'e emretti ki, "ayaklarınla omuzlarıma bas, Kabe duvarındaki putları kır." Hazret-i Nakşbend, bu sözüyle bu hâdiseye işaret etmiştir. İlim ehli birisi şöyle anlatır: "Hâce hazretlerine muhabbetim olduğu halde gidemezdim. Buhârâ'da ilimle meşgul olduğum günlerden birinde akşam vakti Hâce hazretlerine gitmekte niye acele etmiyorsun?" dedi. Ben de: "Onun nurani meclisini bu kesif vücudumla ne hakla kirletebilirim? Onun huzuruna gitmem için temizlenmem lâzım" diyerek özür beyan ettim. O talebesinin teşvikiyle Hâce hazretlerinin menziline ertesi sabah vardım. Mübarek simasıyla şereflendim. İhvanından birine dönüp dedi ki: "Ehl-i ilimden olup bize muhabbeti olan biri vardır. Bazı vakitlerinde bizimle sohbet etse.." Sonra bana dönüp: "Sizinle niye az görüşüyoruz?" dedi. Ben de "Sizin meclisinizi bu kesif vücudumla bulandırmaya ne hakkım olur?" dedim. Bana dedi ki: "Hâl bildiğin gibi değil. Gel gidelim, sana bir arkadaşımı gösdereyim" dedi. Beni bir yere götürüp bir köpek gösterdi. Yolda beni hem tecrübe eder, hem sohbet ederdi. Bana dedi ki: "İşte arkadaşım bu hayvandır. Sizin hikayeniz de ne ola kil?" Sonra bir şiir söyledi: "Şu köpeğin hali, ruhu için bir mahal, kalbi için bir kıymet takdir edenin halinden daha güzeldir." Bunu Hâce hazretlerinden nakleden zât der ki: "Bak ey kardeşim! Bu emsalsiz tevazu, bu müstesna zattan sâdır olmuştur. O, terakki ettiği makamlara bununla terakki etmiş, nail olduğu şeylere bununla nail olmuştur. Onun tarikatının temeli budur. Şeyh Ebu Medyen bu mânâya işaret ederek: "Nefsi için hal ve makam isteyen kimse, muamele tariklerinden çok uzakta kalmıştır." Atâullah el-İskenderî "Hikem" inde der ki: "Bütün ma'sıyet, gaflet ve şehvetlerin aslı nefisden razı olmak, bütün taatlarm ve manevi uyanıklık halinin devamı, iffetli olmanın aslı da nefsin emrine uymamaktır. Nefsinin emrine uymayan bir cahile tâbi olmak, nefsinin emrine uyan bir âlime uymaktan daha iyidir. Bu tecrübe edilmiş bir ilaçtır. Öldürücü zehiri bununla giderip şifa bulabilirsin." Hâce Alaeddin Attar hazretleri, bu yolun hakikat erlerinden nakleder ki, şöyle buyurmuşlardır: "Bu tarikata giren, kendi nefsini Firavundan yüz kat aşağı bilmedikçe bu tarikattan istifade edemez." Kıpçak sahrası tarafından Buhâra'ya büyük bir ordu gelip kaleye girdiler. Asker hayli fazlaca olduğu için izdiham sebebiyle bir kısmı dışarıda kaldı ve orada otururdu. Orayı mescid yapmışlar, cemaatle namaz kılarlardı. Bizzat kendisi de o temizlik işlerine iştirak ettiğini sonra bize nakletti. Hâce Bahâeddin Nakşbend hazretlerinden naklolunmuştur, şöyle anlattılar: "İlk cezbe hallerindeydim. Kendisiyle Allah için muhabbetleştiğimiz birisiyle karşılaştım. Bana dedi ki: "Öyle zannediyorum, Allah katında sevgililerdensin. "Ben de dedim ki: "Sevgililerin nazarı bereketiyle onlardan olmayı ümid ediyorum." Bana sordu: - Günlerini nasıl geçiriyorsun? - Bulunca şükrediyorum, bulamazsam sabrediyorum, dedim. Tebessüm etti ve dedi ki: - Bu iş gayet kolay. Asıl mesele, bir haftada bir lokma yiyecek, bir yudum içecek bulamadığın zaman nefsini razı edip boyun eğdirmektir. Öyle ki sen ona bir şey vermeyeceksin, o da sana baş kaldırıp istemeyecek! Kendisine ısrar ederek bu hususta bana yol göstermesini rica ettim. Dedi ki: "Sahraya çıkacaksın. Nefsin bütün mahlûkattan ümidini kesinceye kadar yürüyeceksin. Belki biri çıkar da faydası olur, diye ümid edemez hale geleceksin. Bu şekilde üç gün yola devam et. Dördüncü gün karşına bir dağın eteklerinde çıplak bir ata binmiş bir süvari çıkacak. Ona selam verip geç. Sen üç adım gidince, arkandan: "Ey delikanlı! Yanımda bir ekmek var, almaz mısın?" diyecek. Sen ona dönüp bakma. Bu şekilde yoluna devam et" dedi.
Ben onun söylediği şekilde sahraya girdim. Üç gün müddetle yola devam ettim. Döndüncü gün dağın kenarında bir atlı karşıma geldi. Selam verip geçtim. Bana ekmek vermek istedi, ben dönüp bakmadım. O aziz, bana bundan sonra gönül yapmamı, kimsesiz fakirlere, gönlü kırıklara, halktan hiç kimsenin dönüp bakmadığı düşkünlere hizmetle meşgul olmamı, düşkünlüğün ve kalbi kırıklığın ne olduğunu gözümle görmemi emretmişti. Dediği şekilde ve söylediği müddet kadar bununla meşgul oldum. O aziz bana bir müddet de hayvanların hizmetinde bulunmamı, bunu da meskenet ve ihlas ile yapmamı, onların da aynı sekide Allah'ın mahlukatı olduklarını, onlara da Cenab-ı Hakk'ın, rububiyyet nazarıyla baktığını, herhangi birinin sırtında veya bir yerinde yara varsa sarmamı emretmişti. Emrettiği şekilde ve söylediği müddet kada, r hayvanların hizmetiyle meşgul oldum. Yolda bana bir hayvan rastladığı zaman o geçinceye kadar durup o geçmeden geçmezdim. Uzun bir müddet buna riayet ettim. Sonra bana, kedi ve köpekleriyle meşgul olup onlara hizmet etmemi emretmişti. İhlas ve mahviyetle onlardan meded umarak hizmette bulundum. O aziz sonra bana, "Sen o köpeklerden birine rastlayacaksın. Onun sebebiyle büyük bir seadete nail olacaksın" demişti. Bunu ganimet bilerek işareti üzere bu hizmetle meşgul oldum. Bir gece bir köpeğe rastladım. Bana başka bir hal geldi. Bu köpeğin yanında onunla beraber tazarruda bulundum. Bana öylesine bir ağlamak geldi ki anlatamam. Ben bu hal içindeyken bu köpek sırtını yere koymuş, yüzünü semalara çevirmiş, dört elini semaya açmış, büyük bir hüzün içinde ah ederek tazarru ile dua ediyordu. Ben de tazarru ve mahviyetle ellerimi kaldırıp onun dediklerine "âmin" dedim. İşte bu hayvan uzunca dua ve tazarru ettikten sonra sükûnet bulup eski haline geldi. Bu vakitlerde sıcak bastığı zaman evimden yine dışarıya çıktım. Yolda, güneşin cemalini seyre dalmış bir güneş keleri gördüm. Onun bu halinden o kadar zevk aldım ki, gönlüme, ondan şefaat rica etmek geldi. Huzurunda hürmet ve mahviyetle durdum. Ellerimi kaldırdım. Bu hayvan istiğrak halinden geçti, sırtını yere koydu, yüzünü semaya çevirdi, bir müddet dua etti. Ben de "âmin" dedim. O aziz sonra bana yollarda hizmet etmemi söylemişti. Onun emrine göre yolda insanlara tiksinti verecek bir şeyi görsem onu hemen temizleyip oradan uzaklaştıracaktım. Her tarafın toz toprak içinde kalmadığı vakit olmazdı. O azizin bana emrettiği her işi sadâkatle yerine getirdim. Her birinin faydasını gördüm. Terakki etmemde bunların büyük faydası oldu."İşte bak ey kardeşim, bu sülûkü iyi düşün, anlamaya çalış. Bu yolda ilerlemek ne riya ile, ne çok namaz kılmakla, ne çok oruç tutmakladır. Tam fenaya erip Cenâb-ı Hakk'ın rızası olan hiçbir hizmeti küçük görmeden çalışmaktadır. Abdüılkadir Geylânî hazretleri buyururlar ki: "Ey kardeşlerim! Ben Allah'a sadece gece namaz kılmakla, gündüz oruç tutmakla, ilim okutmakla değil, cömertlik, tevazu ve sadr selâmeti ile vâsıl oldum." Hâce Nakşbend hazretleri ihtiyarlık zamanlarında şunu anlatmıştı: "Sülûkümün ilk zamanlarında idi. Bir menzilde ihvanımızla beraber kalıyorduk. O gece gusletme ihtiyacı hasıl oldu. Dışarıya çıktım, nereye var-dımsa buz tutmuş. Altından su almak için buzu k'ıracak bir şey de bulamadım. Kendi ihtiyacım için ihvanımı rahatsız edecek bir ses çıkarmayı da istemedim. İçlerinden kimseyi de tanımıyordum. Çünkü hepsiyle de yeni görüşüyordum. Yanımda eski bir kürk vardı. Bu soğukta Zivertun'dan Kasr-ı Ârifan'a yürüdüm. Evimize vardım. Onları da halimden haberdar edip rahatsız etmek istemedim. Evin etrafından gusletmek için müsaid bir imkân aradım. Mescidin havuzunun kenarında deriden bir kova buldum. İyice bir meşakkat çektikten sonra buzu kırabildim. Bu sebeble elim de yaralandı. Kovaya suyu doldurup guslettim. Eski kürkü giydim. Aynı geldiğim gibi gece Kasr-ı Ârifan'dan Ziver-tun'a gittim. Düşün ey kardeş! Bak, tarikatımızın imamı zahirini düzeltmek için çalışıp şeriatın incelikleriyle nasıl amel ediyor! Bir gecesini bile o haliyle geçirmiyor. Teyyemmüme ruhsat varken azimetle emrolunduğu için bütün meşakkatlere katlanıyor, ihvanından hiçbirini rahatsız etmeden, halini onlardan gizleyerek, kendi evine bile duyurmadan ihlasla amel ediyor. Bu hadisede, sana birçok dersler vardır. Şeriatın incelikleriyle amel etmen için, Allah yolunda nefislerine olan muamelelerini, mâsivâdan nasıl sıyrıldıklarını, Allah yolunda hizmetten başka endişeleri olmadığını düşün, anla! Hâce Bahâeddin Nakşbend anlatır: "Yine aynı cezbe halinde idi. Uzun zaman yürüdüğüm için ayağım dikenden yaralanmıştı. Omuzumda eski bir kürk vardı. Kış mevsimiydi. Hava çok soğuktu. O gece muhakkak seyyid Emir Külâl hazretlerinin sohbetinde bulunmak istiyordum. Menzile vardığımda Emir Külâl hazretleri ve dervişleri oturmuşlar, o da sohbet ediyordu. Beni görünce "O kimdir?" diye sordu. Beni tanıyınca, "Derhal onu bu menzilden çıkarın!" dedi. O anda nefsim baş kaldırıp isyan edecek oldu. Beni teslim almak istedi. Allah'ın yardımı imdadıma yetişti ve, "Bu züll ü inkisara Hak rızası için tahammül edeceğim. Kapı bu kapıdır, bundan başka gidecek kapı var mı?" dedim. Başımı, tevazu ve mahviyetle sahibimin eşiğine koydum. "Ne olursa olsun, başımı bu eşikten kaldırmayacağım" dedim. Kar, ağır ağır yüzüme vuruyordu. Hava daha da soğumuştu. Sabah yaklaşınca Seyyid Emir Külâl hazretleri menzilden çıkarken ayağını eşikteki başım üzerine bastı. Sonra beni alıp içeriye girdi. Bana: "Oğulcuğum, artık seadet libası üzerindedir", dedi. Mübarek eliyle ayağımdaki dikenleri çıkardı. Yaraları temizledi. Bana birçok lûtuflarda bulundu. Ey sâdık mürid! Tarikatımızın imamının çektiği meşakkatlere bak. Kapıdan kovulmasına rağmen başını eşiğe koyup sadakat göstermesine bak. Bahâeddin kapıya geldiği vakit, Emir Külâl hazretlerinin onu tanımadığını zannetme. Emir Külâl, o altının ne kadar halis olduğunu, haddinden fazla mücahede ve meşakkate ihtiyacı bulunmadığını biliyordu. Fakat halis altın, taşlara sikke olarak nakşedilmesi ve geçerliliğini uzun zaman devam ettirebilmesi için daha birtakım muamele görmesi lâzımdır. Biraz daha temizlenmeğe ihtiyacı vardır. Bunun için sülük erbabının hizmet ve mücahede ateşiyle terbiye edilmesi onlar için zaruridir. Bu sebeble sen de müritlik altınını temizle. Bu gibi Allah adamlarıyla karşılaştığın zaman sadâkat ve edebini muhafaza et. Emirlerine ve yasaklarına dikkat et. Senin mayana karışan bazı kötü hasletler böyle temizlenir. Onları sevenleri sev. Sevmediklerini sevme. Tükenmeyen hazineye böyle nail olursun. Bundan sonra Hâce Alaeddin Attar, Hâce Bahâeddin Nakşbend hazretlerinin kendi riyazat ve mücahedelerini anlattığını, bir de müridlerin daha işin başında iken gevşeklik gösterdiklerini anlatıp şöyle buyurduğunu nakletti: "Her sabah, başını kapının eşiğine koymuş birine rastgelir miyim? diye bakıyorum, bir tane göremiyorum. Gördüğüm şu ki, hepsi şeyh olmuşlar, içlerinde mürid yok." Hâce Nakşbend hazretleri müridliğin şartından bahsederek: "Mürid, şeyhin elinde, gassal elindeki meyyit gibi olacak. Ona karşı irade ve ihtiyarı bulunmayacak. Şeyhine tamamen teslim olacak ki onu zahirî ve bâtınî pisliklerden temizlesin," buyurdu. Bir müridin bunu anlaması, bütün devalara sahib olması demektir. Bu anlaşılmadığı için netice alınmıyor. Bu Allah'ın bir lûtfudur, dilediğine verir. Fakat, maalesef müridlerin pek çoğu birtakım hayallere tutulmuşlar, yanlış şeylere bağlanmışlar. Şeyhleri onların hayallerine uymayan bir hakikat söylediği zaman hemen baş kaldırıyorlar. Anlaşılıyor ki onlar yanlış itikadlarının müridi olmuşlar. Şeyhlerine talebe, Mevlâ'ya mürid olan yok. Bunun için hepsi şeyh olmuş, mürid yok, buyurulması bundandır.
Hâce Nakşbend hazretleri anlatıyor: Bir vakit ben Buhârâ'da, Seyyid Emir Külâl de Nesef'de idiler. Beni onun mübarek sohbetinde bulunma arzusu sardı. Nesef taraflarına yöneldim. Hizmetine ulaştığım zaman bana: "Oğlum mübarek bir vakitte geldin. Yemeği hazırladık fakat pişirmek için odun lâzım" dedi. Hizmete kabul edildiğimden o kadar mesrur oldum ki, Cenab-ı Hakk'a şükrederek odun toplamağa gittim. Dikenli odunları sırtıma yüklenerek menzile geldim dilimden, "Maksud Kabe'sinin cemali bizi öylesine cezbetti ki, o neş'e ile dolaşırken sırtımızda çektiğimiz dikenli odunlar bize ipek gibi yumuşak ve tatlı gelirdi" mısraları döküldü. Hâce Hazretleri, bağlandığı kapının dikenlerini ipekten yumuşak ve tatlı bulduğu için vuslat semasına yükselmiş, bu sayede terakkî etmiştir. Sen böyle yapamasan bile onların huzurunda ve gıyabında tazarru ve mahviyet göster. Onlara karşı gelme necasetinden, istiğfar ve teslimiyet suyuyla temizlen. Özür beyan ederek zînetlen ve şunu bil ki, hepsi elde edilemeyen şeyin hepsi terkedilmez. Naklolunur ki, Hâce Bahâeddin Nakşbend hazretleri Kasr-ı Ârifan'da bir mescidin inşasında başı üstünde taş taşırdı ve: "Senin işini can u gönülden yaparım. Nasıl olur da yapmam ki! Senin yükünü başım üstünde taşırım. Nasıl olur da taşımam ki!" beytini terennüm ediyordu.Hâce Hazretleri burada Rasûl-i Ekrem Efendimizin Hendek savaşındaki hareketlerine ve ashab-ı kiramının izlerine tâbi olmuşlardır. Bilindiği gibi onun yolu Rasûlullah'ın ve ashabının yoludur. Onun yolunda hizmet en büyük seadettir. Reşehât'da naklolunur ki: "Zamanın büyüklererinden olan Şeyh Nureddin Buhârâ'da vefat edince Hâce Nakşbend hazretleri şeyhin yakınlarına taziyede bulunmaya gitti. Onlar yüksek sesle ağlıyorlardı. Oraya gelenler bundan rahatsız olmuşlardı. Onları yüksek sesle feryad etmekten nemetmelerine rağmen herbirisi bir şey söyledi, Hâce Hazretlerinin sözünü tutmadılar. Hâce Hazretleri de: "Benim ecelim geldiği zaman size ölümün yolunu öğretirim" dedi. Mevlânâ Muhammed der ki: "Bunu iyice merak ettim. Hâce Hazretleri son hastalığında iken evinden çıkıp ribata gitti. Halvette oturdu. Yakın ihvanı da yanında idiler. Hâce hazretleri etrafındakilerin yüzlerine fazla bakmadan onlara şefkatli olmalarını tavsiye ediyordu. Son nefesinde ellerini uzun bir müddet kaldırdı, dua etti. Duasını tamamlayıp ellerini yüzüne sürdü. Sonra âhiret yurduna intikal ettiler." Hâce Ubeydullah Ahrar, Hâce Alâeddin Attar'dan nakleder; Hâce Alâeddin diyor ki: "Hâce Bahâeddin Nakşbend hazretleri son nefeslerinde iken yanında bulunuyordum. Bakışları bana ilişti. "Ya Alâeddin! Yemek sofrasını koy, yemek ye!" buyurdular. Emirlerini tutmuş olmak için ya bir lokma yedim, ya iki lokma. Gözlerini kapattı. Sonra açıp dört defa: "Yemek ye!" buyurdular. Oradakiler, "Acaba Hâce hazretleri müridleri terbiye için yerine kimi bırakacak?" diye gönüllerinden geçiriyorlardı. Hâce hazretleri firaset buyurup: - Şu vaktimde gönlümü karıştırmayınız! Bu iş benim elimde değildir. Allah Teâlâ kimi tayin ederse sizin terbiyenizle o meşgul olur!" buyurdular. Hâce Ali der ki: "Hâce Nakşbend hazretleri bana kabrini kazmamı emir buyurdular, işimi bitirip huzurlarına geldim. Acaba Hâce hazretleri yerine kimi bırakacak? diye meşgul oluyordum. Firasetle: "Hicaza yolculuk yaparken dediğimi derim: Bana kavuşmak isteyen Hâce Muhammed Pârisa'ya kavuşsun! dedi ve âhirete intikal eyledi. Rahatsızlığının ikinci günüydü. Hâce Alâeddin Attar anlatır: "Hâce Hazretleri son nefeslerinde iken Yasin suresini okumaya başladım. Surenin yarısına gelince öyle nurlar zuhur etti ki tahammül edemeyip okumayı bıraktım. Kelime-i tevhidle meşgul olmaya başladım. Biraz sonra son nefeslerini verdiler.Yediyüz doksan bir senesi Rebiulevvel ayının onüçüncü günü ve pazartesi gecesi idi. Allah Teâlâ hazretleri bütün din kardeşlerimizi feyzinden ve şefaatlerinden mahrum etmesin, amin.
- Bu yazı Muhammed b. Abdullah el-Hânî'nin ADAB isimli kitabından derlenmiştir.

ABDULBAKİ HZ.LERİNİN HAYATI

SEYYİD ABDÜLBAKİ HAZRETLERİ
*** Bilvanis, Siyanüs, Taruni, Havil, Dilibey, Nurşin, Kasrik ve Gadir köylerinden soluklayarak Menzil'i mekan edinen Gavs Hz.leri ve oğulları (Seyda Hz.leri ve Seyyid Abdülbaki Hz.leri) kıyamete dek sürecek irşad faaliyeti sergilemektedirler. Peygamber soyundan gelen bu aile, Şah-ı Nakşibendi (k.s.)'ın Kasr-ı Arifan'da başlattığı irşadın ikincisini her türlü çileye rağmen, devam ettirmektedirler. Bu yüzden Menzil'e Seyda Hz.leri (k.s.) ikinci Buhara demiştir. Gerek Gavs Hz.leri, gerek Seyda Hz.leri ve gerekse Seyyid Abdulbaki Hz.lerinin bu yerlerde Allah'ın rızasını kazanmaktan başka gayeleri olmamıştır. Rıza-ı Bari hayatlarının parçası olmuş ve bu uğurda diyar diyar gezmişler ve bu uzun yürüyüşten sonra , Menzil en son durakları olmuş. Böylece göç ve hicret hayatını yaşayarak Resulüllah'a mutabaat yaptılar.Bu yürüyüşü önce Gavs Hz.leriyle köy köy gezerek başlamış Seyda Hz.leri döneminde kalabalıklara dönüşmüş ve Seyyid Abdülbaki Hz.lerin de ise zirveye ulaşmıştır. Bu irşad halkasının içinde Şeyh Abdurrahman-ı Tahi, Şeyh Fethullah, Şeyh Muhammed Diyauddin, Şeyh Ahmed-el Haznevi gibi sadatlar sıralanmış, mekan değiştirenlerin yerine Gavs Hz.leri, Seyda Hz.leri ve Seyyid Abdülbaki Hz.leri aynı heyecanla bu yolu bugüne dek taşıyarak onların yollarını takib etmişlerdir.Nöbeti devraldığı zat, hem kardeşi, hem yol arkadaşı, hem mürşidi Seyda Hz.leridir. hayattayken arkasında iki büklüm bir vaziyette büyük bir adabla peşisıra yürümesiyle dikkati çeken Seyyid Abdulbaki Hz.leri ilerisini haber verircesine nöbeti Seyda Hz.lerinden devralmıştır. Babaları Gavs Hz.leri olan bu ikili, ailenin gözbebekleridir adeta.Seyyid Abdulbaki Hz.leri tâ çocukluk yaşlarda hastalığa yakalanmış, zayıf ve bitap düşmüştür. Malum bizim gibi zayıf insanlar için hastalık günahlara kefaret olan ilaçtır ama, büyük zatlar için makam almalarına veya bir basamak ilerisine sıçramak için verilen ilaçtır. Verem hastalığına yakalanmış, ama hasta haliyle Siirt'te, oradan da Van'a okumaya gitmeyi ihmal etmedi. O zamanları medrese talebeliğinin yanısıra , tevbe de veriyordu. Bir yandan hastalık, bir yandan talebelik ve bir yandan da Gavs Hz.lerinin emri doğrultusunda irşada yardımcı olmasıyla alametlerini tâ o günlerde belli etmesi büyüklüğüne işarettir.Gavs Hz.leri Van'a gönderdi. Van'da ne oldu? Kısa zamanda irşad halkası genişledi ve çoğaldı. Kötü hallerini bırakan halkaya dahil oluyordu. Tabii bu arada rahatsız olanlar muhalefet etmeye başladılar. İstemeyenler ve çekemeyenler oldu. Münkirler boş durmadılar, hemen şikayet ettiler. İki-üç gün tevkif edildikten sonra Seyyid Abdulbaki Hz.lerini genç yaşta 30 gün süreyle tutukladılar. Molla Ahmed bu durumu Gavs Hz.lerine açıklamaya çekinir, rahatsızlık duyacağını hesap ederek önce tereddüt etti ve nihayet Seyyid Sıtkı'ya söyler. Zaten Seyyid Abdülbaki Hz.leri hastaydı. Bir de hapishane hayatı eklenince, bütün bunları Gavs Hz.leri işitirse ne yapar düşüncesiyle Molla Ahmed'in anlattıklarını dayıları açıklar.Dayıları Seyyid Sıtkı diyor ki:"Ben Gavs Hz.lerine söyleyince, Gavs Hz.leri öyle oldu ki, öyle ferahlandı ki, inanın çiçek gibi açıldı. Öyle tebessümle bana dedi ki:-Ondan büyük nimet ne var? Allah'a şükredelim. İmam-ı Rabbani, Şah-ı Nakşibendi, Abdulkadir Geylani, Şah-ı Hazne hepsi içerde mapus kaldı. Onlara mutabaatı oldu. Bazıları hata yapıyor, suç işliyor, tevkif ediliyor ve ceza altına giriyor. Bu Allah'ın yolunda tevkif edilmiş ve nezaret altına alınmış ne kadar büyük nimettir. Ne kadar şükretsek azdır."O yörenin insanları kötü işleri bırakıp, yola gelmesinden rahatsızlık duyanlar Yüzbaşı'ya şikayet ediyorlar, o da huduttaki yüzbaşıya bildiriyor, derken yirmibeş muhtardan imza toplayarak gözaltına alıyorlar. 30 günden sonra serbest bırakıyorlar. Gerçi şikayet edenlerin ekserisi hakikati görünce pişmanlık duymuşlar ve yola girmişler. Baktılar ki ne kadar çile çekiyorsa bu zat, o kadar Allah (C.C.) daha fazla veriyor. Bu durumu idrak edenler hemen diz çöküp halkaya dahil oluyorlardı. 30 günden sonra Menzil'e geliyorlar, daha sonraları tekrar okumak için gidip geliyorlardı. Allah'ın dostları hepsi çekmiş, eziyet onlar için lezzet ve taddır.Seyyid Abdulbaki Hz.lerinin terbiyesinde başta Gavs Hz.lerinin ve Molla Derviş gibi Hocaların katkısı büyüktür. Seyda Hz.leri nasıl ki Gavs Hz.lerinin emrinde nasıldı, Seyyid Abdülbaki belki iki-üç misli daha fazla Seyda (k.s.)'ın emrindeydi. Seyda Hz.leri ağabey-kardeş ilişkisinin ötesinde can yoldaş idiler. Seyyid Abdulbaki Hz.leri Gavs (k.s.)'ın döneminde bile Seyda Hz.lerinin karşısında sanki ölü ve cansız gibiydi, yani teslimiyet çoktu. Zaten Seyyid Abdülbaki Hz.lerinin bu halleri , onun ileride Seyda Hz.lerinden sonra büyük bir zat olacağını haber veriyordu. Adabı ve halleri "Seyda Hz.lerine layık olmaya çalışacağım" mesajını ortaya koyuyordu. Nitekim de Seyda Hz.leri bu dünyadan göç ettikten sonra irşad daha da kat kat arttı.Seyyid Abdulbaki Hz.leri hastalık çektiği için genç yaşlarda çok zayıfmış, ince yapılıymış. Gavs Hz.lerini Ankara'ya yolladı, o hastalık geçti, dönüşte kilo almaya başladı. Böylece o zayıflık da üzerinden alınmış yerine heybet hakim olmuş. Hem de öyle bir heybet ki, sima olarak artık babası Gavs Hz.lerine benziyordu. Seyda Hz.lerinin sofilerinden Gavs'ı tanımayanlara, Seyyid Abdulbaki'yi görmeniz kâfi deniliyor. Gerçekten de, Gavs'ı görenler yüzcek benzediğini söylüyorlar. Hastalık, hapis, eziyetler derken sabır yürüyüşünü Seyda Hz.lerinin arkasında adapla yapıyordu. Seyda Hz.lerinin halifelik öncesi ve sonrası emrinden çıkmayan birisi varsa o da Seyyid Abdulbaki Hz.leri idi. Hayatında iki şey mukaddes biliyordu: birisi Gavs Hz.leri ve Seyda Hz.leri, diğeri ise Kur'an ve hadis...Öyle ki , Seyda Hz.leri şu işi yap, hemen yapıyordu. Ağabey-kardeş ilişkisi teslimiyet çerçevesinde geçti. Zaten Mürşid-i Kâmil'in alameti âdâbıdır. Gavs Hz.leri vefat edince bütün işleri Seyda Hz.leri yapıyordu. O yıllar en büyük yardımcısı Seyyid Abdulbaki (k.s.)idi. Hayatını âdâb ve teslimiyet üzerine tanzim etmişti. Gavs Hz.lerine de öyle candan ve aşktan bağlıydı ki, onun dar-ı bekâya irtihali Seyyid Abdulbaki (k.s.)'ın iç dünyasında fırtına estirmiş, adeta şok hali yaşamasına sebep oldu. Öyle bir şok ki beraber yaşadıkları Seyda Hz.lerini bile bir an unuttururcasına, 21 gün biat etmemiş Gavs Hz.lerinin merkadına günlerce yüz sürmüş ve onu kaybetmenin hüznünü yaşıyordu. Tabii bu şoktan çıkmama hali Seyda Hz.lerine beyatını geciktirmesine sebep olmuş. Seyyid Abdulbaki Hz.lerinin bu haline itiraz edenler olmuş ama , o bütün bunlara aldırış etmeden Gavs (k.s.)'ın merkadına yapışmıştı. Yine birgün Seyyid Abdulbaki Gavs'ın merkadında, Seyda Hz.leri de merkadda o arada Kur'an okuyor. İşte o sıra ne olduysa orda oluyor, Seyda Hz.leri:"Abdulbaki otur..." diyor ve beyatı o anda gerçekleşiyor. Hatta, maneviyatta Gavs'ın (k.s.) Seyda Hz.lerine üç sefer:"- Raşid, S. Abdulbaki'ye dikkat et. Onu sana teslim ettim" dediği rivayet ediliyor. Böylece, Seyda Hz.leri bu ikaz karşısında Seyyid Abdulbaki (k.s.)'ına "otur" diyerek emaneti veriyor. Kelimenin tam anlamıyla bu emanet Seyyid Abdulbaki'ye (k.s.) verilen en büyük hediyeydi. Artık o şok hali üzerinden kalkıyor, yeni bir hayata başlamanın sevinci üzerini kaplıyordu. Gavs (k.s.)zamanındaki beraberlik eskisinden daha da çok koyulaşarak Mürşid-Halife ilişkisine dönüşüyor. Seyda Hz.leri halifeliği Molla Abdulbaki ile beraber ikisinin icazetini bir perşembe akşamı veriyor. Seyda Hz.lerinin sofileri Menzil'e ziyarete gittiğinde hep onu Seyda Hz.lerinin arkasında iki büklüm gördü ve hafızalarımızda hep o hali kaldı. Ayrıca Seyyid Abdulbaki sırt ağrılarından dolayı Seyda Hz.lerinin emriyle ameliyat da olurlar.Seyda Hz.leri de dar-ı bekâya irtihal edince bütün yük Seyyid Abdulbaki Hz.lerinin omuzlarına binmiştir. Nasıl ki, Gavs zamanında en büyük destekçi Seyda Hz.leri idi, Seydamızın döneminde de en büyük yardımcı Seyyid Abdulbaki Hz.leri idi. Şimdi Menzil'in işleri daha da yoğunlaşmıştır. Bir yandan camii inşaatı, diğer yandan merkad inşaatı ve diğerleri bunun en büyük göstergesidir. Menzil artık gelen misafirleri maddeten kaldıramadığı için, Seyyid Abdulbaki Hz.leri büyük çapta inşaat ve imar faaliyetlerini başlatarak, Gavs (k.s.) ve Seyda (k.s.)'ın bıraktığı temelleri daha da genişletmişlerdir.Önce Türk-i Cumhuriyet'lere yönelik bir seyahatı başlatırlar. Daha sonra bu yolculuktan sonra umre hazırlığına koyulur. Türk-i iller ve Umre yolculuğu derken, Menzil'e döner dönmez merkad ve camii inşaatını gerçekleştirir. Sene içinde de Afyon'u ve Pursaklar'ı ziyaret ederek hem irşad hem de mutabaat yapıyorlar. Seyda Hz.lerinden devraldığı yük, beş-on misli daha da artarak bu dönemde şeritle (iple) tevbe verme metodunun görülmesi bu dönemin en belirgin özelliğini ortaya koyması bakımından mühimdir. O kadar yük artmış ki, Allah'ın rahmeti ve kudreti olmasa hiç bir insanın bu yükü taşıması mümkün değildir. Bütün bu eziyetleri Allah için çekiyorlar. Her türlü insanın nefes kokusuna normal bir insan, değil bir gün, bir saat bile dayanamaz. Öyle oluyor ki, camii tıklım tıklım, üstüste secde ediliyor, nefessizlikten dayanılmaz hale geliyor. Böyle olduğu halde, hem camii inşaatı, hem Menzil'in işleri, hem sırt ağrıları, hem de irşad faaliyetlerini bıkmadan usanmadan, aralıksız bir şekilde yürütüyorlar. Fakat, Allah-ü Teala ona göre kuvvet vermiş. Allah'ın muhabbeti olmazsa ve sadatların muhabbeti olmazsa bütün bu işlerin yapılması imkânsızdır.Bel ağrılarına rağmen yine de irşaddan geri kalmıyor, devamlı sofilerin hizmetinde. Rahatsızlığını bile hiçbir zaman dile vurmaktan haya edinen bir mizacı var. Hastalığını soranlara, sıkılgan bir vaziyette anlatmaktan imtina ediyor, ancak ve ancak sırtını çeviremediğini görerek anlaşılıyor. Dikkatle bakıldığında kendini ve sırtını çeviremediği gözlerden kaçmıyor. Bunlara rağmen irşad faaliyetlerine yılmadan usanmadan ve sorumluluk duygusuyla devam ediyorlar. Bu vazifeyi madem yapacaksan, tam yapacaksın şuuruyla hareket ediyor. Allah (C.C.) ecirlerini artırıyor.Seyyid Abdulbaki Hz.leri denilince ilk evvela âdâb akla geliyor. Gavs (k.s.)'ın Şah-ı Hazne'ye bağlılığı ve Seyda Hz.lerinin Gavs'a teslimiyeti, Seyyid Abdulbaki (k.s.)'ında zirveye çıkarak âdâba dönüşmüştür. Diğer halifelerde de var ama, Seyyid Abdulbaki'de tarif edilmez bir şekilde bambaşka...Seyda Hz.lerinin ardından merkadı ve camiiyi yapması, evlere ve çeşmelere el atması gibi faaliyetlerine de akıl sır ermiyor. Yani tasarrufatına akıl ermiyor ve çok hızlı başladı. Tabii hep Allah'tan geliyor. Bu dönemde çorba daha da fazla kaynıyor, ekmek daha çok çıkıyor, tabiri caizse on misli oldu. İşte bu yoğun faaliyetinde Seyyid Abdulbaki Hz.lerinin dilinden sohbet bile işitemez olduk. Zaten fırsat yok. Sohbet ederse, tevbe veremezsin ve irşadın aksamasına yol açar. O bakımdan hiç boş durmuyor, o yüzden sohbete sıra gelmiyor. Seyda Hz.leri Gavs'tan sonra yaklaşık iki sene çok sohbet etti, sonradan birdenbire bıraktı. Vefatına yakın veda niteliğinde sohbetleri oldu o kadar. Fakat, Seyyid Abdulbaki Hz.leri irşadı devraldıktan sonra sohbet etmemesi, yukarıda işaret ettiğimiz hususlardan kaynaklanmaktadır. Bu dönemde amel, zikir ve akıl ön planda. Muhabbetten ziyade çalışmak, bu dönemin en belirgin özelliği.